Opublikowane przezSulistrowice mają szczęście znajdować na ternie Ślężańskiego Parku Krajobrazowego. Wiemy to z wielu tablic, które znajdują się przy drogach dojazdowych prowadzących w nasze strony. Ale czym właściwie jest park krajobrazowy?
Podstawa prawna funkcjonowania parków krajobrazowych wynika z Ustawy o ochronie przyrody z 2004 roku. Parki krajobrazowe chronią obszary ze względu na ich wartości przyrodnicze, historyczne, kulturowe i walory krajobrazowe w celu ich zachowania i promowania w duchu zrównoważonego rozwoju. Idea ochrony krajobrazowej rozwinęła się po II wojnie światowej w Wielkiej Brytanii i w Niemczech, inspirując podobne rozwiązania w kolejnych państwach. W Polsce pierwszy park krajobrazowy powołano w 1976 r. Według stanu na początek 2020 r. w Polsce istnieje 125 parków krajobrazowych obejmujących 8,36% powierzchni Polski.
Ślężański Park Krajobrazowy został utworzony na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 8 czerwca 1988, więc możemy się nim cieszyć już ponad 33 lata. Obejmuje on teren Masywu Ślęży – obejmujący samą Ślężę, Grupę Raduni, Wzgórza Oleszeńskie, Wzgórza Kiełczyńskie oraz Jańską Górę, stanowiącą część Wzgórz Łagiewnickich. Całość jest otoczona tzw. otuliną, czyli obszarem ochronnym wokół chronionego przyrodniczo, który ma zabezpieczyć go przed zagrożeniami zewnętrznymi wynikającymi z działalności człowieka. Powierzchnia Parku wynosi – 8190 ha, a otuliny niemal drugie tyle – 7450 h. W sumie to blisko połowa powierzchni Wrocławia. Nasze Sulistrowice mają szczęście znajdować się w całości w ścisłym obszarze Parku.
Pod względem geologicznym obszar parku znajduje się w obrębie bloku przedsudeckiego. Szczyt Ślęży budują twarde, odporne na wietrzenie skały (gabro). Jej północno-zachodnie i zachodnie stoki są budowane z granitów, stanowią one fragment dużego masywu granitowego „Strzegom – Sobótka”. W ich obrębie spotyka się żyły krystaliczne. Wzgórza Kiełczyńskie, Radunię i Wzgórza Oleszeńskie budują serpentynity z żyłkami magnezytu, kwarcu, chalcedonu i opalu, a sporadycznie występuje tu także nefryt.
Rumowiska skalne głównie gabrowe pokrywające stoki Ślęży od wysokości 300 m n.p.m. są pozostałością po dwóch zlodowaceniach skandynawskich, podczas których samotna Ślęża sterczała ponad lądolód jako coś o wdzięcznej nazwie – „nunatak”. Z tego też okresu pochodzą osady i formy polodowcowe stwierdzone na zboczach.
Jeśli chodzi o wodę, to Ślężański Park Krajobrazowy leży w obszarze źródeł prowadzących do Ślęzy i Czarnej Wody. Największym ciekiem obszaru jest Czarna Woda o dł. 41,7 km. Jest to dopływ Bystrzycy. Na jej dopływie – Sulistrowickim Potoku – w ramach przeprowadzonej w latach siedemdziesiątych regulacji, zbudowano nasz zalew o przeznaczeniu rekreacyjnym.
Źródła na zboczach Ślęży były wykorzystywane od wieków, początkowo jako źródła kultowe bądź rytualne, a obecnie ze względu na walory smakowe jako źródła wody pitnej. Jednak mimo stwierdzonych tu ponad 100 źródeł i wypływów, to nie są one bardzo zasobne.
W gatunkowym składzie flory Parku zwraca uwagę znaczny udział roślin prawnie chronionych, wśród których do najczęściej spotykanych należą rozproszone po lasach stanowiska: lilii złotogłów, storczyka – kruszczyka szerokolistnego i krzewu – wawrzynka wilczełyko.
Cenne przyrodniczo są również paprocie serpentynitowe (zanokcica serpentynowa, z. klinowata, z. ciemna) i murawy kserotermiczne. W czystych i bystrych strumieniach spływających ze Ślęży występuje słodkowodny krasnorost – hildenbradia rzeczna. Jej stanowisko zostało objęte ochroną jako pomnik przyrody.
Wyjątkowym miejscem znajdującym się na terenie naszego parku krajobrazowego to rezerwat „Łąka Sulistrowicka”. Jest on bogaty w wiele osobliwości ze świata roślin. Najciekawsze z nich to mieczyk błotny i mieczyk dachówkowaty, zimowit jesienny, kosaciec syberyjski, pełnik europejski, goździk pyszny oraz goryczka wąskolistna. Napotkać można też pięknie kwitnące orchidee: storczyka plamistego i storczyka szerokolistnego, gółkę długoostrogową oraz wonnego podkolana białego. Przez rezerwat przepływają dwa strumienie, w których pobliżu wytworzyły się miejsca wilgotne z charakterystyczną roślinnością – turzycami, wełniankami i ponikłem. Występują też fragmenty zatorfionych łąk z półpasożytem – gnidoszem rozesłanym.
Około 67 % obszaru Parku stanowią lasy, w większości są to lasy mieszane, w których składzie występuje świerk, buk, klon, brzoza, sosna i modrzew. W otulinie przeważają użytki rolne (około 80% powierzchni całkowitej Parku).
Krajową faunę reprezentuje w parku 70 gatunków motyli dziennych (prawie 50% gatunków stwierdzonych w Polsce), 7 gatunków chrząszczy, 13 gatunków ryb (m.in. pstrąg potokowy, strzebla potokowa, kiełb i śliz), płazy i gady, 100 gatunków ptaków oraz 40 gatunków ssaków. W ilościowych statystykach spośród przedstawicieli fauny przodują mięczaki (61 gatunków), co jest odzwierciedleniem miejscowego wilgotnego klimatu.
Wśród owadów chronionych najczęściej spotykane są chrząszcze – biegacze oraz motyle – paź królowej, mieniak tęczowiec i modraszki.
Płazy i gady reprezentuje żaba trawna i żaba moczarowa, kumak nizinny, ropuchy zwyczajna, traszka górska i traszka zwyczajna, jaszczurka żyworodna i jaszczurka zwinka, a także wąż – zaskroniec zwyczajny. Szczególne wrażenie robią przy spotkaniu coraz rzadsza w Polsce salamandra plamista oraz beznoga jaszczurka – padalec zwyczajny.
Większość ptaków występuje głównie w leśnej części parku. Stwierdzono tu obecność m.in. puchacza, orzechówki, sowy, kani rudej i kruka, sikor (bogatka, czarnogłówka), kukułki, trznadla, dzięcioła dużego i pełzacza leśnego.
Z chronionych ssaków na uwagę zasługują jeż zachodni, ryjówki, rzęsorek rzeczek, kret, kuna domowa, gronostaj, orzesznica, popielica i aż 7 gatunków nietoperzy (m.in. karlik malutki, nocek duży i gacek brunatny).
Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa w postaci Rozporządzenia Wojewody Dolnośląskiego z dnia 4 kwietnia 2007 r w sprawie Ślężańskiego Parku Krajobrazowego wskazane jest, iż celem ochrony Parku jest zachowanie krajobrazu Masywu Ślęży, w tym lokalnego charakteru oraz ochrona zróżnicowanych walorów przyrodniczych. Dopuszczalne jest wykonywanie czynności w ramach racjonalnej gospodarki leśnej. Należy podkreślić – racjonalnej – a więc w granicach nieprzekraczających możliwości produkcyjnych lasu, w sposób trwale zapewniający optymalną realizację wszystkich jego funkcji.
Cały obszar – to wiemy bardzo dobrze my lokalni mieszkańcy – jest bezcenny, zarówno dla nas, jak i również mieszkańców gminy, powiatu, województwa i kraju. Obszar został uznany także jako istotny w skali Europy i dlatego też włączono go do Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. O tym, czym jest ta sieć i jakie znaczenie ma to dla naszych okolic – wkrótce.
***
A na koniec, w artykule aż roi się od egzotycznych nazw roślin, zwierząt, skał i miejsc, ale nie ma zdjęć. Może ktoś chciałby podzielić się nimi? Artykuł zyska na urodzie, a autor będzie oczywiście wymieniony z imienia (o ile oczywiście będzie sobie tego życzyć). Prośba o przesyłanie zdjęć (z opcjonalnym opisem) na adres slawmnie9@gmail.com
źródła:
https://www.dzpk.pl/parki-krajobrazowe/95-slezanski-park-krajobrazowy.html
https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Al%C4%99%C5%BCa%C5%84ski_Park_Krajobrazowy
http://www.sleza.sobotka.net/index.php?go=24
***
Ogromne podziękowania dla Pani Katarzyny Łyszkiewicz oraz Pana Macieja Ulatowskiego za cenne informacje odnośnie daty i podstawy prawnej powstania Ślężańskiego Parku Krajobrazowego